We wilden ook een heel ander soort apparaat in deze vergelijking meenemen en kozen voor de XK-24 van X-keys, een merk van P.I. Engineering. De XK-24 lijkt veel meer op een gewoon extra toetsenbord dan de macropads die we tot dusver hebben bekeken. Het zal weinigen verbazen dat de XK-24 daadwerkelijk 24 toetsen bevat, allemaal hardwarematige keyswitches met min of meer gewone keycaps erbovenop. Het apparaat oogt veel spartaanser dan de andere macropads, en is ook anders georiënteerd en eigenlijk ook voor een andere doelgroep bedoeld. De XK-24 ligt bijna plat op het bureau, met een kleine, vaste verhoging aan de achterkant, een beetje vergelijkbaar met de opklappootjes van een toetsenbord. Dat geeft hem een hellingshoek van net geen 5 graden, veel platter dan de rest dus. Je kunt de voetjes losklikken en de XK-24 desgewenst in portet- of landschapsmodus gebruiken. Het apparaat is al jaren te koop, maar inmiddels alleen nog bij Amazon of direct bij de fabrikant verkrijgbaar voor respectievelijk 178 euro of 160 dollar. Voor dat geld verwacht je misschien luxe, exotische switches, maar de X-keys wordt geleverd met 24 rubber domeswitches, wel met een Cherry-kruisje voor als je andere keycaps erop wilt zetten. Ook zit de USB-A-kabel vast in de behuizing, zonder antibreukbescherming. De kabel is wel enorm lang; je krijgt maar liefst drie meter kabel, dus je pc zou bijna in een andere kamer kunnen staan.
De specificaties die de fabrikant opgeeft, verraden een beetje dat de XK-24 voor een ander publiek bedoeld is dan alleen voor gamers. Voor die categorie is er trouwens wel goed nieuws: de toetsen hebben backlight, maar dan alleen in rood of blauw, maar wel individueel adresseerbaar. P.I. Engineering geeft zelfs keurig op wat het verbruik is bij de verschillende kleuren leds en specifieert het type geheugen waarin de macro's worden opgeslagen: dat is een stukje eeprom met ruimte voor ongeveer duizend commando's. Zo komen we langzaamaan bij de functionaliteit van de XK-24, want je kunt het apparaat op twee manieren gebruiken. In hardwaremodus fungeert de X-keys als inputdevice en kan het zonder software gebruikt worden. In softwaremodus sla je macro's en scripts lokaal op je pc op, zodat je de software, Macroworks, altijd geïnstalleerd moet hebben. Die software is overigens beschikbaar voor Windows, macOS, Android en Linux. Sommige beschrijvingen van de Windows-software verraden wel dat Macroworks al heel lang meegaat: zo kun je functies vinden om 'My Computer' of 'My Documents' te openen voor Windows 7 en zelfs Windows XP. Onder Windows 10 en 11 werken ze echter net zo goed.
De software mag dan wat ouderwets zijn, toch werkt het prima en redelijk intuïtief. In de gui kun je toetsen indrukken, of erop dubbelklikken, waarna je er een functie aan kunt toewijzen. Afhankelijk van je wensen kun je willekeurige tekst invoegen via het tabje 'Text', een macro opnemen bij Keystrokes, een shortcut naar programma's, mappen, bestanden of websites instellen, of een voorgedefineerde functie toewijzen, van besturingssysteemfuncties tot extra al dan niet virtuele toetsen, muisevents of exotischere opties. Een van die opties, het bedienen van gpio-pinnen, verraadt dat Macroworks ook met de Raspberry Pi zou kunnen werken, hoewel een macropad op basis van een Pi Pico die ik in elkaar had gezet, niet werd herkend. Het toevoegen gaat redelijk snel en makkelijk, maar met een grote kanttekening: je ziet niet wat je hebt gedaan, want alle toetsen met functies erachter krijgen standaard hetzelfde vinkje als grafisch symbool. De XK-24 heeft namelijk geen ingebouwd scherm achter de toetsen, maar je moet zelf labeltjes in de bovenkant van de keycaps aanbrengen. X-keys levert er een aantal mee, vrij generieke waarvan je er een paar op de foto ziet, of je kunt ze zelf maken. Dat doe je via de tab 'Legends', en daar maak je met tekst, afbeeldingen en achtergrondkleuren je eigen labels voor de toetsen. Veel omslachtiger dan een schermpje, maar het maken en bewerken gaat wel weer redelijk makkelijk, en er zit een ingebouwde printfunctionaliteit in Macroworks.
Het is vooral de software die meerwaarde geeft aan de XK-24, want laten we eerlijk zijn: een rubber domeminitoetsenbord en een rubberachtige behuizing met een lange, vaste kabel is niet bepaald sexy. Maar of die meerwaarde van de combinatie meer dan 160 euro waard is, blijft een beetje de vraag. Als X-keys nu knappe mechanische toetsen had en er iets minder 'boxy' uitzag, zou het best een goede concurrent van modernere apparaten kunnen zijn. De verwisselbare labels voor de toetsen hebben ook hun voor- en nadelen: aan de ene kant kan er weinig kapot aan gaan, maar aan de andere kant is het een gedoe om een label te maken, te printen en eventueel uit te knippen. X-keys levert weliswaar een velletje 'blanks' mee om op te schrijven of te printen, maar na 84 toetsen ben je dan wel klaar. De XK-24 heeft trouwens nog één aas in zijn mouw: je kunt toetsen combineren tot grotere toetsen, bijvoorbeeld voor acties die je blind wilt kunnen uitvoeren. X-keys levert ook drie keycaps voor dubbele toetsen mee, die je horizontaal of verticaal kunt vastklikken. De labels voor die grote toetsen worden overigens niet meegeleverd. Ten slotte kun je natuurlijk nog een knap setje keycaps kopen en die op je macropad zetten, of ze bij X-keys kopen: indien gewenst bedrukken ze je caps dan ook met de labels die je wilt.
